Het natuurgebied Bospolder in Ekeren is omsloten door havengebied (links op de foto), het rangeerstation Antwerpen-Noord (bovenaan de foto) en de A12 met daarnaast de woonwijk Schoonbroek. Onderaan de foto is de Transcontinentaalbrug zichtbaar, waarlangs een ecologische verbinding mogelijk is. Copyright: Pretty Pictures / provincie Antwerpen
Verbindingen moeten meer veilig ‘dierenverkeer’ mogelijk maken tussen de Ekerse natuurgebieden
EKEREN – De Ekerse natuurgebieden Oude Landen en Bospolder liggen in het projectgebied van Groen Kruis. De twee natuurgebieden zijn van elkaar gescheiden door de A12, een naastgelegen woonwijk en de Ekersesteenweg. Een studie uitgevoerd in opdracht van de provincie Antwerpen adviseert nu drie types verbindingen tussen beide gebieden: een type geschikt voor waterdieren, een geschikt voor landdieren en een voor dieren die zich via de lucht verplaatsen. Het gebiedsprogramma Groen Kruis, streeft ernaar om de open-ruimtegebieden in de noordoostelijke rand rond Antwerpen met elkaar te verbinden.
In vogelvlucht liggen de natuurgebieden Oude Landen en Bospolder op een goede kilometer van elkaar. In de praktijk liggen de A12 met het oprittencomplex van de Noorderlaan, de Ekerse wijken Schoonbroek en Rozemaai, en de Ekersesteenweg tussen beide natuurgebieden in. Zeker Bospolder is erg afgesneden van andere open ruimte, met aan de zuid- en westzijde het havengebied en aan noordzijde het rangeerstation Antwerpen-Noord. Nadat Agentschap Wegen en Verkeer in 2021 de Muisbroekpaserelle voor fietsers en voetgangers over de A12 heeft vernieuwd, bekijkt gebiedsprogramma Groen Kruis hoe ook dieren de snelweg veilig over geraken.
In de eerste plaats komt daarvoor de Transcontinentaalbrug in de kijker. Deze brug uit de jaren 70 is met vier rijstroken, twee parkeerstroken, een ruim voetpad en fietspad voorzien voor veel vrachtverkeer naar de haven. Intussen bestaat voor vrachtwagens een andere aanbevolen route naar de haven, zodat ze niet langer door de Ekerse woonwijken rijden. In die huidige visie is de brug overgedimensioneerd. De studie van Groen Kruis ziet dan ook meerdere mogelijkheden om de brug deels in te richten met groen en zo een ecologische verbinding te creëren.
Gedeputeeerde Luk Lemmens op de Transcontinentaalbrug over de A12 in Ekeren. Deze brug omvormen tot een brug met een groenberm is een van de opties voor een ecologische verbinding tussen natuurgebieden Bospolder en Oude Landen. – foto: Robin Fasseur.
“In het minimale scenario gaat het daarbij over een ecostrook van een 1,20 m breed, waarbij de bestaande stroken voor autoverkeer, fietsers en voetgangers zo goed als onaangeroerd blijven”, verduidelijkt gedeputeerde Luk Lemmens, bevoegd voor het gebiedsprogramma Groen Kruis. “In een ruimer scenario kunnen we een groot deel van het asfalten brugdek vervangen door een laagje grond met ingezaaide grassen. In dat scenario willen we meteen ook een veiliger voetpad en fietspad aanleggen. Welk scenario het wordt, hangt onder meer af van een nog uit te voeren stabiliteitsstudie. Zo een laag aarde zorgt immers voor extra gewicht. Intussen gaan we op zoek naar de nodige financiële middelen.”
De partners van Groen Kruis zijn alvast overeengekomen dat de parkeerstroken op en naar de brug mogen verdwijnen. “In de praktijk is een deel van die parkeerstroken al een tijd afgesloten met jerseyblokken. Behalve enkele vrachtwagens tel je er nauwelijks geparkeerde voertuigen, en er is overlast met onder meer sluikstorten. De parkeerstroken schieten daar hun doel voorbij. Door ze te schrappen, ligt de baan letterlijk vrij voor een ruimere ecostrook in de aanloop naar de brug”, verduidelijkt Koen Palinckx, districtsburgemeester van Ekeren. “Vanuit het district zijn we ook erg blij dat het provinciebestuur voor Groen Kruis het idee om de Transcontinentaalbrug te vergroenen en versmallen uit het Masterplan Ekeren heeft opgepikt.”
Amfibieën en vleermuizen krijgen eigen verbinding
Naast de groenverbinding over de Transcontinentaalbrug adviseert de studie nog andere verbindingen. Zo zou er een koker kunnen komen die loopt van het grachtenstelsel van de wijk Schoonbroek, onder de A12 door tot in Bospolder. Op die manier kunnen ook amfibieën en andere kleine dieren de oversteek maken. Het grootste obstakel dat dan nog overblijft, is de Ekersesteenweg, die tussen Oude Landen en Rozemaai inligt. “Ook daar bekijken we meerdere scenario’s”, vertelt gedeputeerde Luk Lemmens. “Voor het volledige ‘dierenreistraject’ tussen Bospolder en Oude Landen liggen er nu niet minder dan 26 mogelijke maatregelen voor. Sommige zijn groot, zoals het ‘bermbrugscenario’ voor de Transcontinentaalbrug. Andere maatregelen zijn kleiner en eenvoudiger te realiseren, zoals touwbruggen voor eekhoorns en rustplekken voor vleermuizen op de middenberm.”
Vleermuizen, jawel. Want niet elk dier dat kan vliegen steekt zomaar een hindernis over. Om vleermuizen veilig over een drukke baan te geleiden, is er in het ideale geval een ‘aanloop’ van stapsgewijs hogere bomen of andere vaste objecten, die hen tot een hoogte boven auto’s en vrachtwagens heen brengt. Bomen of andere hoge structuren op de middenberm houden hen op veilige hoogte, en dienen tegelijk als rustplek voor een tussenlanding voor kleine, vliegende dieren.
“De studie die nu voorlegt heeft heel wat interessante voorstellen. We hopen dan ook dat we snel kunnen starten en deze voorstellen tot realiteit kunnen maken. Met het partnerschap van Groen Kruis zijn we alleszins al volop bezig met het zoeken naar de nodige middelen”, besluit gedeputeerde Luk Lemmens.
