ANTWERPEN/EKEREN – Wat als de rijrichting en reistijd van de bus zich aanpast aan jouw noden in plaats van omgekeerd? Lissa Melis (30, UAntwerpen) onderzoekt of een algoritme voor openbaar vervoer ervoor kan zorgen dat je de bus kan boeken zoals een taxi of Uber.
Openbaar vervoer heeft de reputatie van lange wacht- en reistijden, slechte bereikbaarheid en inflexibiliteit, waardoor mensen, ondanks de negatieve gevolgen voor het milieu, naar hun auto grijpen. Door zoveel einzelgängers in de wagen lopen files op. Omdat de stadsbevolking blijft aangroeien, wordt de stijging van privé-autogebruik onhoudbaar.
Intussen maken we gebruik van geautomatiseerde voertuiglocatiesystemen, waarmee gebruikers hun vervoer met hun mobiele telefoon kunnen afstemmen op hun noden. Flexibele vervoersmogelijkheden zoals Uber, net als autodeeldiensten zoals Cambio of Poppy, zijn aan een opmars bezig. Die systemen zijn vaak duur voor de eindgebruiker en een verspilling van hulpbronnen in vergelijking met grootschalig openbaar busvervoer.
De publieke sector hinkt achterop. Doctoraatsstudente Lissa Melis uit Ekeren, verbonden aan de Faculteit Bedrijfswetenschappen en Economie van UAntwerpen, onderzocht de mogelijkheden van een on-demand-busroutering, waarbij de voordelen van flexibele vervoersdiensten en grootschalig openbaar vervoer gecombineerd worden.
Hoe een dergelijk systeem er dan uitziet? Melis: ‘Passagiers geven in een app hun bestemming in, samen met de gewenste aankomsttijd. Een algoritme plant vervolgens de routes van minibussen, terwijl het ook bushaltes toewijst aan passagiers, op een manier dat alle passagiers zo vlot mogelijk hun bestemming bereiken. Lange wacht- en reistijden, net als overstappen, worden zo vermeden.’
Melis onderzocht twee mogelijke opties: hoe het systeem zou werken wanneer mensen op voorhand hun route boeken, en hoe het zou zijn als ze dat in real-time doen, wanneer de bussen al op de baan zijn. Blijkt dat in de eerste optie de reistijden danig verminderen ten opzichte van de tweede. Extra flexibiliteit resulteert dus in extra reistijd. Het werk van Melis is het eerste waarin er onderzoek gedaan wordt naar een systeem dat ook een halte toewijst aan de gebruiker, op diens wandelafstand. Haar onderzoek wijst uit dat dit de reistijd voor de gebruikers aanzienlijk vermindert, net als de benodigde vloot.
Melis: ‘Een bus-on-demand-systeem zou het potentieel hebben om mensen te overtuigen om hun auto te laten staan, wat dan weer de energieconsumptie, de uitstoot en het fileleed zou verminderen en de verkeersveiligheid zou verhogen. Het systeem werkt logischerwijs beter met vele kleinere bussen dan met enkele grote. Daartegenover staat wel dat de benzinekosten en de personeelskosten voor chauffeurs aanzienlijk stijgen. Maar met de elektrificering van het wagenpark en de opkomende technologie van zelfrijdende voertuigen, verdwijnt dat financiële probleem.’ Het systeem invoeren is volgens Melis weliswaar complex, maar haalbaar én wenselijk. Met haar onderzoek schopte de Antwerpse econome het alvast tot in de halve finale van de Vlaamse PhD-cup, die doctors aanspoort om hun onderzoek met de wijde wereld te delen .
(EM Antwerps Persbureau / Foto Universiteit Antwerpen)
