Louis van den Buijs en Paul Witters
KALMTHOUT – Louis van den Buijs (71) en Paul Witters (67) publiceren al enkele jaren het digitaal weekkrantje “Heide vertelt”. Nu vertellen ze in hun nieuwe boek “Waar lijn 12 haar sporen achterliet… en een nieuwe tijd voorbijkwam” de geschiedenis van de drukke spoorlijn tussen Antwerpen-Essen-Roosendaal.
“Eigenlijk is alles ontstaan nadat Stan Wagemans, kort voor zijn overlijden in mei 2023, een aantal documenten en foto’s had bezorgd die hij met een breder publiek wilde delen. Enkele jaren voordien had Stan ook al een boek verzorgd rond zijn geesteskindje, met name Antwerpen-Centraal. In de zomer van vorig jaar werd er een werkgroep opgericht om eens te bekijken wat er kon gebeuren met al deze informatie. Ondertussen was ook Paul Witters al langere tijd bezig om de spoorwegovergangen die er ooit zijn geweest, en de sein- en routehuisjes langsheen lijn 12 in kaart te brengen en getuigenissen te verzamelen van mensen die ooit betrokken waren”, legt Louis van den Buijs uit.
Ook het digitale magazine “Heide vertelt” publiceerde al heel wat verhalen over het spoorgebeuren en al wat met de komst van de spoorweg doorheen het desolate landschap van Heide gebeurde. Dit alles is nu gebundeld in het nieuwe werk, waarin tekst, foto’s en plannen elkaar afwisselen.
Over de spoorwegen, en specifiek over Lijn 12 (Antwerpen-Essen-Roosendaal) is er in het verleden al heel wat geschreven, maar het nieuwe boek onderscheidt zich met verhalen en foto’s die nooit eerder zijn verschenen en een mooie kijk geven op wat de komst van Lijn 12 in de streek teweeg heeft gebracht!
“Dit boek is eigenlijk een eerbetoon aan Stan Wagemans”, legt Louis van den Buijs uit. “Hij begon als technisch tekenaar bij de NMBS en groeide door tot werfleider, die tussen 1986 en 1998 de vernieuwing van het Centraal Station in Antwerpen mee in goede banen leidde. Eens op pensioen gaf Stan rondleidingen in zijn geliefkoosde ‘spoorweg-kathedraal’ zoals hij het Centraal Station noemde. Hij legde een indrukwekkend fotoarchief aan rond de spoorwegen en de geschiedenis van Heide. Na een slepende ziekte overleed Stan op 82-jarige leeftijd op 9 mei 2023. Kort daarvoor maakte zijn zoon David het archief over aan de gemeente. Burgemeester Lukas Jacobs vroeg mij of ik er iets mee kon doen.”
Van lijn 3 na lijn 12
“We spreken nu van Lijn 12, maar de lijn die door Heide loopt had eerst andere nummers. In de periode 1850-1895 kreeg de lijn Essen-Antwerpen-Brussel het nummer 3. Zo weet je ineens waarom de musical die ze deze zomer opvoeren in Essen Lijn 3 heet”, legt Paul uit. “Vanaf 1896 reden de treinen in onze buurt op Lijn 7, Essen als grenspost op de lijn Brussel-Antwerpen-Amsterdam. Sinds 1930 staat Antwerpen-Roosendaal in het officiële spoorboekje als L12.”
Twee delen
In het boek beschrijft Paul de overwegen, sein- en routehuisjes aan de hand van getuigenissen, documentatie en unieke bewijstukken. Hij vertrekt hiervoor vanaf het grensstation Essen tot aan de halte Ekeren. Het is een boeiend verhaal geworden wat een andere kijk geeft op eerder verschenen werken over “den ijzerenweg”. Vroeger stond er bijna bij elke overweg een routehuisje. De NMBS liet haar arbeiders hier goedkoop wonen, op voorwaarde dat de vrouw de functie van ‘bareelwachtster’ opnam. Telkens er een trein kwam, moest zij de barelen sluiten en weer openen
In het tweede deel vertrekt Louis van den Buijs van het onbestaande dorp Heide, wanneer in 1854 de eerste trein doorheen de woestenij rijdt. Onder de titel “van niets tot iets moois“ beschrijft hij, min of meer chronologisch, het ontstaan en de bloei van ons dorp. Hij brengt verhalen over de gebouwen, de industrie, handelaars, bewoners, de toeristen en het wel en wee van het prille dorp. Wie Heide, en haar geschiedenis, beter wil leren kennen krijgt met dit boek een ideale gelegenheid!
Het boek is te verkrijgen in een aantal winkels in Essen en Heide/Kalmthout en kost 35 euro of via de website Heide Vertelt.
Erik Vandewalle
