Het boorschild Wiske heeft, na een ondergrondse tocht van 6 km onder het Antwerps havengebied en de Schelde, haar eindpunt op Antwerpen-Rechteroever bereikt. Zo is meteen de eerste van twee enkelsporige tunnelkokers voor de bouw van de Liefkenshoekspoorverbinding gegraven. Dit is een belangrijke stap in de realisatie van deze nieuwe rechtstreekse goederenverbinding (tegen midden 2014) tussen Linker- en Rechteroever, die als doel heeft de capaciteit van het spoorvervoer in en rond de Antwerpse haven verder te verhogen.
Boorschilden Wiske en Schanulleke graven tot 45 meter per dag
Wiske is de naam van de tunnelboormachine (TBM) die op 26 maart 2010 vanuit de vertrekschacht aan de Ploegweg op Linkeroever de ene tunnelkoker groef richting ontvangstschacht aan de Kruisweg. Op 8 februari 2010 is het eerste boorschild Schanulleke al gestart met de boring van de andere tunnelkoker. Beide boringen verlopen gelijktijdig opdat de nieuwe spoorverbinding volgens het geplande schema kan worden gerealiseerd. Er wordt bijna altijd 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 gewerkt, telkens in ploegen.
Eind juli 2011 zal ook Schanulleke (momenteel 4,5 km geboord) haar eindpunt op Rechteroever bereiken. Vanuit deze tunnelkoker gebeuren er een aantal bijkomende werkzaamheden zoals de bouw van de evacuatieschachten, de tunnelverbindingen, een platform om de doortocht van de werktreinen (de ‘Menriders’) mogelijk te maken. Beide tunnelboringen lopen parallel volgens hetzelfde traject.
De twee boorschilden graven dagelijks gemiddeld 15 meter (de TBM plaatst telkens 1,8 meter brede tunnelringen achter elkaar) waarbij op 19 april 2011 een topsnelheid van 45 meter per dag werd geregistreerd. De tunnels worden afzonderlijk gegraven met een 102 meter lange boormachine op stalen rollen (zie bijlage), die door middel van een waterschild onder hoge druk vordert (“hydromixshield”). De volledige boring verloopt computer- en lasergestuurd en gebeurt onder toezicht van TUC RAIL, het studiebureau voor de spoortechnologie van Infrabel.
Langste Belgische spoortunnels lopen tot 40 meter diep onder de Schelde
De twee boortunnels hebben een lengte van respectievelijk 5.972 meter (Wiske) en 5.979 meter (Schanulleke). Als je de begintunnel (245 m) aan de vertrekschacht én de eindtunnel (528 m) aan de ontvangstschacht hierbij optelt, betekent dit een totale lengte van 6.745 en 6.752 meter. De Liefkenshoekspoorverbinding beschikt zo over de langste spoortunnels van België.
Een cruciale passage tijdens de doorboring was de doortocht tot +/- 40 meter onder het maaiveldniveau (begane grond) van de Schelde en +/- 30 meter onder dit van het kanaaldok B1-B2. Dit werd minutieus voorbereid en uitgevoerd door TUC RAIL en het bouwconsortium THV LOCOBOUW opdat er geen hinder zou zijn voor het scheepvaartverkeer.
Zo heeft THV LOCOBOUW vorig jaar in het kanaaldok ruim 30.000 m³ beton gestort en daarboven een 2 meter dikke betonnen plaat. Deze spectaculaire onderwateroperatie gebeurde vanop drijvende pontons en met behulp van duikers. Het doel was het realiseren van een grondverbetering om de veiligheid van de graafwerken van de tunnel onder het kanaaldok te garanderen.
500 man werken op Linker- en Rechteroever aan het 16 km lange spoortraject
Dagelijks werken er ongeveer 500 man op het 16,2 km lange traject van de Liefkenshoekspoorverbinding dat begint op Linkeroever in de sporenbundel Zuid. Van daaruit wordt momenteel een spoorbedding over een afstand van 6,5 km aangelegd tot de bestaande Beverenspoortunnel (1,2 km) die wordt aangepast en gerenoveerd. De werkzaamheden voor de gedeeltelijk open verbindingstunnel en de toegangshelling tussen de Beverenspoortunnel en de vertrekschacht zijn in uitvoering.
De geboorde tunnels lopen dus onder de Schelde en het kanaaldok B1-B2 richting aankomstschacht ter hoogte van de Kruisweg op Antwerpen-Rechteroever. De bouw van een open toegangshelling naar die schacht en de aanpassing van een bestaande spoortunnel (75 m) onder de R2 zijn volop bezig. Wat verder zal de aansluiting gebeuren met het rangeerstation Antwerpen-Noord, het eindpunt van de Liefkenshoekspoorverbinding, dat één van de grootste Europese projecten is in zijn soort.
Veiligheid, duurzaamheid en planning van de werken
Op het gebied van veiligheid komen er voor de hulpdiensten toegangswegen en toegangsschachten naar de tunnels en worden er om de 600 meter evacuatieschachten (14 in totaal) en om de 300 meter tunnelverbindingen of cross passages (13 in totaal) gebouwd. De spoortunnel zal ondermeer worden uitgerust met een branddetectiesysteem (o.a. camera’s), een evacuatiesysteem (o.a. Rook- en Warmte Afvoersysteem), een automatisch schuimblussysteem en brandwerend beton. De Liefkenshoek-spoorverbinding wordt bovendien uitgerust met het Europese seininrichtingssysteem ETCS.
Infrabel integreert de spoorinfrastructuur duurzaam in de omgeving door de realisatie van een 54 hectare groot natuurcompensatiegebied (Het Groot Rietveld in Kallo); deze werkzaamheden zijn intussen voltooid. Verder komen er verscheidene geluidsbuffers in Kallo en zullen er ook een aantal geluidsschermen in de omgeving worden gebouwd. Tijdens de tunnelboringen maakt Infrabel ook gebruik van een speciale 7.000 m² grote zuiveringsinstallatie in Kallo, die zorgt voor de scheiding van de grond en de bentoniet (een mengsel van water en klei dat gebruikt wordt tijdens de boorwerken).
Het bouwconsortium THV LOCOBOUW is op 12 november 2008 gestart met de bouwkundige werken die midden 2013 voltooid zullen zijn. In de periode 2012-2014 voert Infrabel de spoor-, seininrichtings- en bovenleidingswerken uit. In het voorjaar 2014 wordt de spoorinfrastructuur van de Liefkenshoek-spoorverbinding getest. Infrabel zal – na de vereiste homologatie – deze nieuwe spoorverbinding midden 2014 ter beschikking stellen van de spooroperatoren.
765 mio euro voor een grotere toegankelijkheid en een groei van de Antwerpse haven
De totale investering voor de Liefkenshoekspoorverbinding bedraagt +/- 765 miljoen courante euro. Voor de bouwkundige werken gebeurt de financiering van dit project via een publiek-private samenwerking door de projectvennootschap LOCORAIL NV (+/- 690 miljoen courante euro – CAPEX). Het Vlaamse Gewest zorgt hierbij voor een co-financiering van 107 miljoen euro. De aanleg van de spoorinfrastructuur zal worden gefinancierd door Infrabel voor een bedrag van 75 miljoen courante euro en maakt geen onderdeel uit van deze DBFM-opdracht (Ontwerp, Bouw, Financiering, Onderhoud).
De Liefkenshoekspoorverbinding past in Infrabel’s strategie voor een stapsgewijze capaciteitsuitbreiding van de spoorinfrastructuur en een verbetering van de verkeersstromen tussen het strategische Deurganckdok op Linkeroever (de Waaslandhaven) en het rangeerstation Antwerpen-Noord op Rechteroever. Via de Liefkenshoekspoorverbinding zullen de treinen niet meer via de knooppunten (Kennedyspoortunnel en de spooras Antwerpen-Berchem – Antwerpen-Schijnpoort) moeten omrijden en komt er bovendien capaciteit vrij op de omliggende lijnen voor het reizigersverkeer.
Infrabel beoogt met deze spoorontsluiting een progressieve ondersteuning van de groei van de Antwerpse haven in het kader van een optimale intermodaliteit tussen het spoor en het water. Ook tijdens de crisis is Infrabel proactief in belangrijke spoorinfrastructuur blijven investeren en dit ten voordele van zijn klanten om voorbereid te zijn op de huidige toename van het goederentransport. Infrabel wil het aandeel van het spoor in de Antwerpse haven verhogen van de huidige 10 % naar ongeveer 15 % in 2020.
Woordvoerder Infrabel: Frédéric Petit – Tel.: + 32 (0)2 526 37 62 / Gsm: +32 (0)496 198 300
E-Mail: frederic.petit@infrabel.be / www.infrabel.be
Foto: van links naar rechts: Luc Vansteenkiste (Directeur-Generaal Toegang tot het Net Infrabel), Luc Lallemand (CEO Infrabel), Marc Van Peel (Schepen voor Haven Antwerpen), Patrick Verswijvel (Bestuurder LOCORAIL), Inge Vervotte (Minister voor Overheidsbedrijven), Eddy Bruyninckx (CEO Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen), Dirk Demuynck (CEO TUC RAIL), Hilde Crevits (Vlaams Minister voor Mobiliteit en Openbare Werken).
Foto klein: aankomst van de eerste tunnelboormachine Wiske.
